İntifa hakkı, yani intifa yararlanma anlamına gelmektedir. Hukuk terminolojisinde ise sınırlı ayni hak olarak gösterilir ve bir mal varlığından devir dışındaki bütün imkanlardan yararlanma hakkı verir. Kanuna göre bu hak taşınır, taşınmaz ve diğer bütün malvarlığı değerleri üzerine kurulur. Taraflar aksini kararlaştırmadığı sürece bu hak sahibine mal varlığı değeri üzerinde tam bir yararlanma yetkisi vermektedir. Gayrimenkuller üzerinde ise intifa hakkını ancak tapu kütüğüne tescil işlemi ile kurulabilmekte ve bu şartla sonuç doğurabilmektedir. Ayrıca taşınmaz üzerindeki yasal intifa tapu kütüğüne tescil edilmemiş olsa bile, durumu bilenlere karşı ileri sürülebilir. Tescil edilmiş ise, herkese karşı ileri sürülebilir.
İntifa Hakkı Nasıl Kullanılır?
Kendisine hak tanınan şahıs, taşınmaz kendisine ait olmamasıyla birlikte söz konusu taşınmaz üzerinde kullanma ve yararlanma yetkisine sahip olabilecek, malı zilyetliğinde bulundurabilecektir. Ancak taşınmazın esas maliki olmadığı için mal üzerinde tasarruf yapabilme yetkisi bulunmamaktadır. Taşınmazın kanun nezdinde maliki olan kimse başka birine intifa hakkı tanıdığı zaman kendisinde çıplak mülkiyet kalmış olur.
Burada sözleşme serbestisi gereği taraflar doğal olarak söz konusu gayrimenkul üzerinde intifa hakkının şahsa ne derece yetki tanıdığını kararlaştırabileceklerdir. Kanun, intifa hakkı tanınan şahsa belirli yetkiler tanımakla birlikte mal sahibini de koruma altına almıştır, bu doğrultuda intifa sahibine söz konusu yetkilerini kullanırken iyi bir yönetici gibi özen gösterme yükümlülüğü yüklemiştir. Hakkın sahibi, hakkın konusu olan malın muhafazası ve olağan bakımı için zorunlu, gerekli onarım ve yenilemeleri yapmakla yükümlüdür. Malın muhafazası, daha önemli işlerin yapılmasını veya önlemlerin alınmasını gerektiriyorsa; hak sahibi, durumu malike bildirmelidir ve malik de bu onarımların gerçekleştirilmesine izin vermek zorundadır. Malikin gereken işleri yapmaktan kaçınması hâlinde hak sahibi, bunları onun hesabına kendisi yapabilir. Ardından hak sahibi malın muhafazası ve kullanımı açısından yapmış olduğu masrafları vekâletsiz iş görme hükümleri çerçevesinde taşınmazın malikinden talep edebilecektir.
İntifa hakkının süresi taraflarca kararlaştırılabilir. Ancak gerçek kişilerde en fazla kendisine bu hak tanınan şahsın hayatı sona erene kadar tanınabilir. Tüzel kişilerde ise bu sürenin üst sınırı yüz yıldır.
Gayrimenkullerde İntifa Hakkı Nasıl Kurulur?
-Sözleşmeden Doğan:
Taşınmazın maliki olan şahıs gerçek kişi veya tüzel kişi yararına, sözleşme süresini ve şartlarını kararlaştırabilmekle birlikte intifa hakkı tanıyabilir.
-Kanundan Doğan:
Yukarıda belirtildiği üzere tapu kütüğüne tescil edilmiş bulunan hak herkese karşı ileri sürülebilen bir hak mahiyetine bürünecektir.
-Mahkeme kararıyla kurulan:
Kesinleşen mahkeme kararları neticesinde verilen karara binaen adı geçen şahıslar lehine intifa hakkı kurulabilir. Tapu kütüğüne tescil aşamasında söz konusu karar metninin tapu memurlarına ibraz edilmesi gerekmektedir.
Bu hak ayrıca eşlerden birinin ölmesi halinde diğer eşin talebi üzerine de verilebilir. Bu durumda sağ kalan eşin mirastan doğan intifa hakkı, intikalle birlikte tescil edileceğinden intikal harcı dışında bir harç eşten tahsil edilmeyecektir. Bir başka örnek vermek gerekirse; anne-babanın, velayeti altındaki küçüğün malları üzerinde bulunan intifa hakkı da bu kapsamda ele alınabilir.
Eğer ki intifa hakkının konu olduğu taşınmaz bir tarla veya bahçe gibi tarımsal ürünlerin yetişmesine elverişli bir gayrimenkul ise süresi içinde olgunlaşan doğal ürünler, intifa hakkı sahibine ait olacaktır TMK(804). Burada ancak çıplak mülkiyet sahibi olan kimse intifa hakkı sahibinden ekim veya dikim için yaptığı masrafları isteyebilir.
Bu hak konu gayrimenkulün ortadan kalkması ile sona erer. Bu hak eğer bir süreye bağlanmış ise sürenin dolması ile hak sona erer. tarafların vazgeçemleri de bu hakkı sona erdiren sebeplerden biridir.