Göçmen kaçakçılığı suçu, Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde “Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi” hükümlerini yerine getirmek maksadıyla 2002 yılında eski ceza kanunumuza bir ek madde ile girmiştir. Sonrasında ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesinde yeniden düzenlenmiştir. Temel manada eski kanunla aynı mantıkta düzenlense de süreç içerisinde bir takım değişikliklere uğramış ve son olarak 2019 yılında yapılan düzenleme ile suçun nitelikli hallerinin cezası arttırılmıştır.

Suçun Konusu ve Mağduru

Göçmen kaçakçılığı suçunun konusu ve mağduru göçmenin bizzat kendisidir. Bu suçta, göçmen olarak adlandırılan kişiyi yasadışı yollarla ülkeye sokan veya ülkede kalmasını sağlayan veya Türk vatandaşını veya yabancıyı yasadışı yollarla yurt dışına çıkarmaya çalışmak suç olarak tanımlanmıştır. İnsan ticareti ile göçmen kaçakçılığı suçu pratikte oldukça karıştırılan suçlardır. İnsan ticareti suçunda bir kişi zorla çalıştırılmak, hizmet ettirilmek veya fuhuş yaptırılmak üzere ülkeye veya yabancı ülkeye sokulmaktadır. Göçmen kaçakçılığı suçunda ise asıl amaç zorla çalıştırmak değil yasa olmayan yollarla ülkeye sokmak veya yabancı ülkeye sokmak olarak tanımlanmıştır. Görüleceği üzere bu suçun mağduru göçmenin bizzat kendisidir.

Bu suçun tanımı yapılırken göçmen kelime özellikle kullanılmıştır. Türk Dil Kurumu‘na göre göçmen kelime kendi ülkesinden ayrılarak yerleşmek için başka ülkeye giden kimse olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle suçun oluşabilmesi için suçun mağdurunun bu amaçla hareket etmesi yeterlidir. Bunun dışında vatanı, vatansızlığı, cinsiyeti, statülü yabancı olup olmaması, sığınmacılığı vs. hiçbir şekilde önem taşımamaktadır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Cezası

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesine göre göçmen kaçakçılığı suçunun basit halini işleyen kişi 3 yıldan 8 yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmaktadır.

Bu suç işlenirken mağdurların hayati tehlikelerinin olması veya onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılmaları halinde verilecek ceza yarısından 2/3’üne kadar arttırılmaktadır.

Bu suçu örgüt kurmadan birden fazla kişi birlikte işlerse ceza yarısına kadar, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenirse ceza 1 kat kadar arttırılmaktadır.

Suça Teşebbüs

Göçmen kaçakçılığı suçuna teşebbüs mümkündür değildir. Kanunda 2010 yılında yapılan bir değişiklikle suç teşebbüs aşamasında kalmış olsa dahi tamamlanmış olarak cezaya hükmolunacağı eklenmiştir. Bu nedenle kişi bu suçun icrasına başlayıp elinde olmayan sebeplerle tamamlayamazsa dahi suçu işlemi gibi cezalandırılmaktadır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçu Görevli Mahkeme

Bu suça ilişkin görevli mahkeme 5235 sayılı kanun uyarınca belirlenmiştir. Buna göre göçmen kaçakçılığına ilişkin kovuşturma asliye ceza mahkemeleri tarafından yürütülecektir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Bu suç şikayete tabii suçlardan değildir. Taşınan göçmenlerin şikayetçi olmasının o nedenle bir önemi bulunmamaktadır. Ayrıca soruşturma veya kovuşturma aşamasında göçmenlerin şikayetlerinden vazgeçmeleri veya zararlarının giderildiğine ilişkin beyanlarının suçun ceza sınırlarına etkisi yoktur.

Türk Ceza Kanunu’nun 66. maddesine göre bu suçun zamanaşımı 15 yıl olarak belirlenmiştir. Suçun işlendiği tarihten itibaren 15 yıl geçmesi ile kamu davası düşmektedir.