İzale-i şuyu hukuk sistemimizde oldukça önemli bir yere sahip olan bir dava türüdür. Şüyu ortaklık, izale ise gidermek anlamına gelmektedir.
İzale-i Şuyu Davası Nedir?
İzale-i şuyu veya diğer adıyla ortaklığı giderilmesi davası paylı veya elbirliği ile mülkiyete sahip taşınır veya taşınmaz bir malın üzerindeki ortaklığın giderilmesi ve bireysel mülkiyete geçilmesini sağlayan bir dava türüdür. Kimi durumlarda bireysel mülkiyete geçmek mümkün olmadığı için ortaklık satış suretiyle de giderilebilir. İzale-i şuyu davasında hedeflenen amaç ortaklarla olan paydaşlığın sonlandırılmasıdır. Bu noktada paydaşlar tarafından taşınmazın ya da taşınır malın nasıl paylaşılacağı konusunda yaşanılan anlaşmazlık izale-i şuyu davası açılarak çözülebilmektedir.
İzaleyi Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Kime Karşı Açılır?
İzale-i Şuyu davalarında davayı ancak paydaşlardan biri açabilir. Bu paydaş davayı diğer bütün paydaşlara karşı açmalıdır. Ortak taşınır veya taşınmaz üzerindeki tüm pay sahibi kişiler izale-i şuyu davasının tarafıdır. Ortaklığın giderilmesi davası, paydaşlar arasında malın paylaşımından doğacak olan anlaşmazlıkların çözümü için açılır. Ortakların anlaşma yoluyla paydaşlığı gideremedikleri durumlarda izale-i şuyu davası açılması gerekir. Dava açılmadan önce veya açıldıktan sonra davalılardan birinin ölmesi halinde dava ölen kişinin mirasçılarına yöneltilmelidir. Mirasçılar da izale-i şuyu davasının tarafıdırlar.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Nerede ve Hangi Mahkemede Açılır?
Ortaklığın giderilmesi davalarında kesin yetki kuralı öngörülmüştür. Buna göre gayrimenkulün bulunduğu yer mahkemesinde bu dava açılmalıdır. Görevli mahkeme ise sulh hukuk mahkemeleridir. Dava gayrimenkulün bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinde açılır. Birden fazla gayrimenkul için açılacak bir izale-i şuyu davası ise gayrimenkullerden birini bulunduğu yerde açılabilir. Örneğin ortaklığın giderilmesi amacıyla açılacak izale-i şuyu davasına konu taşınmazın Bakırköy’de olduğu durumda dava Bakırköy Adliyesinde sulh hukuk mahkemesine dava açılır.
Dava Sonucunda Ortaklık Nasıl Giderilir?
Ortaklığın giderilmesi davalarında hakimin paylaşımı yapmasına dair iki yöntem vardır. Birincisi aynen taksim suretiyle izale-i şuyu (ortaklığın giderilmesi) ikinci yöntem ise, taşınmazın ya da taşınır malın satışıdır.
Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
Paydaşların taşınır veya taşınmaz üzerindeki ortaklığının aynen taksim yoluyla giderilmesi 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 699. maddesinde hükme bağlanmıştır. Bir izale-i şuyu davası açıldığında hakim öncelikle talep varsa aynen taksim hususunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini araştırmalıdır. Eğer aynen taksim mümkünse ortaklığın giderilmesi davasında uygulanacak ilk kuraldır. Bu şekilde yapılacak paylaşımda taşınır veya taşınmaz mal birbirine denk veya eşit parçalara ayrılarak ortaklar arasında paylaştırılır. Parçalar arasında eksiklik varsa hakim ek para miktarı belirleyerek ortaklar arasındaki pay eşitliği paylaşımını sağlar. Aynen taksim genellikle taşınır malların paylaşımında uygulanmaktadır. Örneğin paylaşılması gereken mal altın-ziynet eşyası ise aynen taksimin uygulanması gayet olasıdır. Zira bu şekilde ortaklar arasında hızlı ve kolay taksim sağlanmış olur.
Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
Ortaklığın satış suretiyle giderilmesi TMK’nın 699. maddesinde öngörülmüştür. Buna göre paydaşlar taşınır veya taşınmaz mal üzerinden ortaklıklarını paylaşma konusunda anlaşamazlarsa ve aynen taksimi de talep etmezlerse bu defa ortak mal pazarlık veya arttırma yoluyla satılarak paydaşlara payları oranında dağıtılır. Satış işlemi ancak tüm paydaşlar kabul ediyorsa sadece paydaşlar arasında yapılabilir ancak paydaşlardan biri dahi bunu kabul etmezse dışarıdan kişiler bu satışa katılabilirler. Satış yoluyla ortaklığın giderilmesinde ortak mal paydaşların kabulü ile halka açık şekilde satışa çıkar ve satış bedeli paylaştırılır.
Ortaklığın Kat Mülkiyeti Kurularak Giderilmesi
Kat mülkiyeti kurularak ortaklığın giderilmesi Türk Medeni Kanunu’nda değil 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nda hükme bağlanmıştır. Eğer ortaklığın giderilmesi talep edilen gayrimenkul üzerinde kat mülkiyeti kurmak elverişli ise ve taraflardan biri de paylaşımın bu şekilde yapılmasını talep ederse hakim ortaklığın bu şekilde giderilmesini hükme bağlayabilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Mahkeme Masrafları Kim Tarafından Ödenir?
Ortaklığın giderilmesi davasından dava masrafları ayrıca anlatılması gereken bir husustur. Normal şartlarda standart bir dava açıldığında davacı taraf dava masraflarını başlangıçta ödemekte ancak davayı kazandığında yaptığı bütün masrafları davalıdan geri alabilmektedir. Ancak izale-i şuyu davasında bu durum bir nebze de olsa farklıdır. Burada dava masrafları yine davayı açan kişi tarafından ödenmektedir. Ancak dava neticelendiğinde bütün masrafları değil ancak payı dışında kalan masrafları diğer pay sahiplerinden alabilmektedir. Örneğin 4 pay sahibinin olduğu bir davada davacı 1.000 TL masraf yapmışsa dava sonucunda diğer mirasçılardan bunun 750 TL’sini geri alabilmektedir. Kalan tutar bu davacının ortaklık payına düşen dava masrafıdır.
İzale-i Şuyu Davası Ne Kadar Sürer?
Türkiye’de bir davanın süresi hakkında net bilgiler vermek maalesef mümkün değil. İzale-i şuyu davası için de bu durum geçerlidir. Eğer ortaklık satış suretiyle giderilecekse mahkemenin ortalama 3-4 ay içerisinde satış kararını vereceğini söyleyebiliriz. Ancak satış işlemi icra dairesi marifetiyle yapılır. Burada malın değeri hesaplanır ve satış günü gazetede ilan edilir. Bu işlemler de ortalama 2-3 ay sürebilir. Genel manada ortaklığın tam olarak giderilmesinin 6-8 ay içerisinde sağlanacağını söyleyebiliriz. Ancak ortaklığı giderilecek malın taşınır veya taşınmaz olması ile spesifik özellikleri dava süresini etkileyebilmektedir.
İzale-i Şuyu ( Ortaklığın Giderilmesi) Davası Avukatı
Ortaklığın giderilmesi davalarında teknik bilgi isteyen ve sıkı şekilde takip edilmesi gereken davalardandır. Zira bütün paydaşların davaya dahil edilmesi ve sonrasında satış veya taksim süreci için gerekli işlemleri yapılması gerekir. Olası bir eksiklik halinde satış süreci baştan başlayacak ve yapılan bütün masraflar yeniden ödenmek zorunda kalınabilir. sıklıkla hak kaybı yaşanması söz konusu olabilir. Bu tür davalarda maddi anlamda yaşanacak hak kayıplarının önüne geçilebilmesi ancak bu konuda uzman bir avukat tarafından dava sürecinin takip edilmesi ile çözülebilmektedir. Taşınmaz malın ya da taşınır malın üzerindeki paydaşlığın giderilmesi noktasında bir avukat tarafından hukuki destek almak, dava sonucunda yaşanacak maddi kayıpların önüne geçebilmenize olanak sağlar.
Miras Hukuku ve ortaklığın giderilmesi ile ilgili ayrıntılı bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.