0555 687 39 65
info@halilibrahimcelik.av.tr

MAAŞINI ZAMANINDA ALAMAYAN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

Miras, Bilişim, Ceza, Aile ve İş Hukuku Avukatı

Maaşını Zamanında Alamayan İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi

İş sözleşmesi, işçinin bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin ise ücret ödemeyi üstlendiği iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Tanımda da belirtildiği üzere ücret işverenin temel borcudur. Nitekim ücretin işçinin yegâne geçim kaynağı olduğu kabul edilir. Bu düşünceyle İş Kanunu işçinin ücret hakkını korumaya yönelik birçok düzenleme yapmıştır. Bu düzenlemeler; ücret ve faizi talep edebilme,  çalışmaktan kaçınma, iş akdini fesih, ücret garanti fonundan yararlanma gibi haklar olup, işçiyi koruma amacı güder. Makalemizde Maaşını zamanında alamayan işçi ile ilgili fesih ve kıdem tazminatı hakları üzerinde durulacaktır.

Yasal Olarak Maaş Ödemeleri Nasıl Yapılmalıdır?

Ücret işçiye yaptığı işin (emeğinin) karşılığı olarak para ile ödenir. Kural olarak işçi önce çalışarak ücrete hak kazanır. Bunun karşılığında da işveren işçiye çalışmasının karşılığını öder. İşveren ücret borcunu bizzat yerine getirebileceği gibi başka bir üçüncü kişi de yerine getirebilir.  Bu para kural olarak Türk Lirasıdır. Ancak sözleşme serbestîsiyle iş sözleşmesinde yabancı para olarak kararlaştırılması da mümkündür. Bu durumda işveren ödemeyi yabancı parayla yapabileceği gibi ödeme günündeki rayicine göre Türk Lirası ile de yapabilir. Ancak bono, kupon veya senet gibi herhangi bir şekilde ödeme yapılamaz.

Ödemeler işyerinde veya özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle gerçekleştirilebilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı, işletme büyüklüğü, işçi sayısı, işyerinin bulunduğu il gibi bazı kriterleri dikkate alarak ödemelerin bankalar aracılığıyla yapılması zorunluluğu da getirebilir. İşveren ücret borcunu en geç ayda bir yerine getirmek zorundadır. Bu süre tarafların anlaşmasıyla bir haftaya kadar indirilebilir. Ancak hiçbir surette bir ayı geçemez. Ücret alacaklarında zaman aşımı ise beş yıldır. Ücrete ilişkin bu temel düzenlemeler göz önüne alındığında, işçinin tek geçim kaynağını oluşturan ücret hakkının korunmak istendiği görülmektedir. Bu minvalde ücretlerin zamanında ödenmemesi işçiye haklı nedenle fesih hakkı vermektedir.

Maaşını Zamanında Alamayan İşçi Ne yapmalıdır?

İş kanunu 24. madde uyarınca işveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, işçi iş akdini haklı nedenle derhal sona erdirebilir ve kıdem tazminatı hakkı kazanır. Maaşını zamanında alamayan işçi kanunen hak kazandığı diğer ücretlerin –fazla çalışma, avans, ikramiye vs. ödenmemesi durumunda da bu hükümden yararlanabilir. Ancak işçinin zam teklifinin kabul edilmemesi gibi bir nedenle iş akdini feshetmesi haksız bir fesihtir. Buna karşın işçinin emsallerine uygulanan ücret zammından eksik yararlandırılması haklı bir nedendir.

İşverence sadece ücretin ödenmemesi değil geç ödenmesi de fesih hakkının doğumuna yol açar ve kıdem tazminatı doğar. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu da 29.3.1989 tarih ve 9-132/210 sayılı ilamında ücretlerin geç ödenmesini işçi lehine haklı fesih nedeni saymış ve işçinin kıdem tazminatı hak kazanacağına hükmetmiştir. Ancak her durumda bu nedene dayanılamaz. Örneğin maaşı düzenli olarak ödeyen işverenin bir aylık kısa süre geciktirmesine dayanılamaz. Burada somut olayda dürüstlük kuralı göz önünde bulundurulmalıdır. Ücretin geç ödenmesinde etkili olan para havalesinin ulaşmaması gibi nedenler fesih hakkı vermeyebilir.  Bunun gibi işyerinin içine düştüğü mali güçlükler de ücretin ödenmemesinin haklı gerekçesini oluşturmaz. Ancak Yargıtay bu düşüncenin aksi yönde kararları da mevcuttur. (Y9HD, 31.1.1995, 16730/1307)

Parça Başı İşlerde Maaş Ödemesi

Yine İş Kanunu 24. Madde uyarınca ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa yahut çalışma şartları uygulanmazsa işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Ücret farkının zaman esasına göre hesaplanması; iş verilmeyen saat sayısı ile akort ücretin bir saatinin hesaplanmasıyla bulunan saat ücretinin çarpılmasıyla elde edilir.

Ücret ödenmediğinde iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermez. İşçi bu hakkını kullanmakta serbesttir. İşçi eğer sözleşmeyi feshetmek isterse bu iradesini işverene beyan etmek durumundadır. Bu fesih bildirimi kural olarak bir şekle bağlı değildir. Yazılı olarak imza karşılığı yapılmasıysa ispat şartıdır. Fesih bildiriminde fesih nedenin gösterilmesi gerekir. Hâkim görüşe göre fesheden taraf gösterdiği nedenle bağlıdır. Bu fesih beyanı işverene vardığında hüküm ve sonuç doğurur. İşçi fesih beyanında bulunduktan sonra bu beyanını tek taraflı olarak geri alamaz. Bu noktada işçinin işe davet edilmesi yeni bir öneri niteliği taşır.

İşçi Ücretinin Ödenmemesi

İşçi ücretinin ödenmemesi sebebiyle derhal fesih hakkını, işverenin beyanı öğrendiği itibaren altı iş günü olan hak düşürücü süre içinde kullanabilir. İşveren ücreti ödemediği sürece süre işlemez. Kanunda yalnızca iş günlerinin sayılması gerektiği belirtilmiş olup, Cumartesi de iş günü sayıldığından hesaplamalara dâhil edilmelidir. Ücretlerin zamanında ve tam olarak ödendiğinin ispatı işverene aittir. İşveren ücretlerin zamanında ödendiğini kanıtlayamazsa işçinin feshi haklı kabul edilir.

İşçi fesih hakkını kullandığında iş sözleşmesi sona erer. İşçi akdi haklı nedenle feshederse, işçinin ücreti ile kanundan ve sözleşmeden doğan para ve parayla ölçülmesi mümkün tüm menfaatlerin ödenmesi gerekir. Ayrıca işçi, işverenin bu hareketi sonucu zarara uğramışsa genel hükümlere göre tazminat talep edebilir. Bu tazminat maddi veya manevi nitelikte olabilir. işçinin iş akdini haklı nedenle feshetmesinin en önemli sonucu ise işyerinde bir yıldan fazla çalıştıysa kıdem tazminatına hak kazanmasıdır.

Maaş Alamama Haklı Fesih Sebebi Sayılır mı?

Maaşını zamanında alamayan işçi iş sözleşmesini bu gerekçe ile feshederse bu feshi haklı sayılır ve kıdem tazminatı hakkı doğar. Kıdem tazminatı için işçinin giydirilmiş brüt ücreti hesaplanarak her çalıştığı yıl için 1 aylık kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatı hesabında işçiye ödenen düzenli bütün maddi yardımlar maaşa ek olarak hesaplanır.

Maaşını zamanında alamayan işçi kıdem tazminatı hakkı kazanarak iş akdini feshedebileceği gibi işverenine icra takibi de başlatabilir. İş Kanunu bu hususu açıkça hükme bağlamıştır. İşçinin ücret alacağı 5 yıllık zamanaşımına tabiidir. Bu süre geçmediği sürece eksik ödenen bütün maaşlar için işverene icra takibi başlatılabilir.

Maaşını zamanında alamayan işçi kıdem tazminatı hakkının yanısıra iş bırakma hakkına da sahiptir. Yani işçi kendisine maaşı ödenene kadar işi bırakabilir. Bu husus işverene haklı nedenle fesih hakkı vermemektedir.

Yargıtay son dönemde verdiği bütün kararlarında maaşını zamanında alamayan işçi kıdem tazminatı hakkı kazanarak iş akdini feshedebileceğini kabul etmektedir. Zira her ne kadar maaşın düzenli ödenmemesi kıdem tazminatı hakkı doğuracağına ilişkin bir hüküm kanunda yer almamış ve işçiye işi maaşı ödenene kadar bırakma veya icra takibi başlatma hakkı verilmişken maaşı ödenmeyen işçinin işi geçici olarak bıraktıktan veya icra takibi başlattıktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi pek mümkün değildir. Bu nedenle işçinin kıdem tazminatı hakkının olduğunu kabul etmek gerekmektedir.

Av. Halil İbrahim ÇELİK & Merve ARABACI

3.20 avg. rating (53% score) - 5 votes

2 cevap

  1. gökhan gündoğdu dedi ki:

    bilgiler için teşekkürler… 1 yıldır gecikmeli maaş almakta ve 4 aylık maaşım içeride bulunmakta üstelik maaşımın asgarisisi bankaya yatmakta geri kalan özel ders ve maaşı elden hiçbir makbuz imza yazı birşey olmadan elden almaktayım işverenin bu kadar haksız olduğu bir durumda işverenin bu kadar rahat ve haklı gibi davranmasıda sadece bizde karşılaşılır
    izlenmesi gereken adımlar konusunda yardımcı olursanız sevinirim
    ilk önce noterden ihtarmı çekilmeli sgk ya şikayetmi edilmeli yoksa avk. vekaletmi verilmeli ve bu durumda çalışan fesih edip yani şikayetçi oldugu zaman işsizilik maaşından faydalanabiliyormuyuz
    teşekkürler saygılar kolay gelsin
    spor eğitmeni
    gökhan gündoğdu
    0 544 575 02 87

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


× 7 = ondört

Sorunuz mu var?