Yazılı veya sosyal medya üzerinde çıkan gerçek dışı haberlerin muhatapları tarafından yalanlanmalarına tekzip adı verilmektedir. Sözlük anlamı dışında tekzip; aynı zamanda cevap ve düzeltme hakkı anlamına da gelmektedir. Tekzip, doğrudan muhatabın başvurusu üzerine yapılabileceği gibi kimi durumlarda yayını yapan kuruluşun kendi inisiyatifi ile de yapılabilir.

Türk Hukuku’nda tekzip hakkı yazılı basımlar için 5187 Sayılı Basın Kanunu’nun 14. maddesinde öngörülmüştür. Kanuna göre kişilerin şeref ve haysiyetine aykırı yapılan yayınlarda muhatabın 2 ay içerisinde başvurusu üzerine sorumlu müdür sun unsuru taşımayan ve 3. kişilere karşı hukuk dışı bir husus içermeyen cevap metnini haberin olduğu sayfa ve puntoda yayımlamak zorundadır. 2 aylık süre yayımın yapıldığı tarihten itibaren başlamaktadır. Bu cevap metni, sorumlu müdüre ulaştıktan itibaren 3 gün içerisinde yayınlanmalıdır. Dergi vb. gibi süreli yayınlarda ise sonraki sayıda cevap metni yer almalıdır. Cevap ve düzeltme metninde ilgili haber belirtilmek zorundadır. Ayrıca tekzibi istenen metinden uzun bir cevap ve düzeltme talep edilemez.

Kimi durumlarda sorumlu müdürler tekzip talebini görmezden gelmektedirler. Kanun buna da bir çözüm bulmuş ve verilen sürelere rağmen tekzip metninin yayımlanmaması halinde 15 gün içerisinde sulh ceza mahkemesine başvuru yolunu açmıştır. Bu hakka göre kişi 15 gün içerisinde bulunduğu yer sulh ceza mahkemesine başvurarak cevap ve düzeltme metninin yayımlanmasını talep edebilir. Mahkeme bu talebi 3 gün içerisinde karara bağlamak zorundadır. Bu karar duruşmasız olarak belirlenir. Sulh ceza mahkemesinin bu kararına karşı itiraz yolu mümkündür. İtiraz edilen mahkemenin de yine 3 gün içerisinde itirazı karara bağlaması gerekir. Bu bir üst derece mahkemesinin kararı kesindir. Sulh ceza mahkemesi düzeltme ve cevap hakkının yayınlanmasına karar verirse ilgili tebligatın karşı tarafa tebliğ edilmesi ile yukarıda belirttiğimiz süreler işlemeye başlar. Tebliğden itibaren 3 gün içerisinde cevap ve düzeltme metni basılı yayın organında yayımlanmalıdır.

Tekzip ile alakalı gönderilecek ihtarnamelerin şekli kanunda belirtilmemiştir. Ancak uygulamada noter aracılığı ile tekzip metninin gönderilmesi hususu söz konusudur. Noter dışındaki tebligat kanallarının hukuki açıdan ispatı zor olduğu için en makul ve mantıklı çözüm tekzip metninin noter kanalı ile muhataba gönderilmesidir.

Belirtmek istediğimiz başka bir hususta tekzip hakkına sahip olan muhatabın ölmesi halinde yapılacak işlemlerdir. Bu halde tekzip hakkı muhatabın mirasçılarına geçmektedir. Mirasçıların tekzibi talep etme süresi ise 3 aydır. Yani başta belirtilen 2 aylık süreye vefat durumunda 1 ay daha eklenmektedir.

Yukarıda bahsettiğimiz usul ve esaslar yazılı medyaya ilişkin tekzip şartlarını içermektedir. Son dönemde oldukça gelişen ve artık neredeyse ana akım olan yazılı medyanın yerine geçecek olan sosyal medya ile ilgili cevap ve düzeltme hakkına ilişkin usul ve esasları “Bilişim Hukuku” na ilişkin sonraki makalelerimizde değineceğiz.